Συντάκτης: admin

Εφημερίδα των Συντακτών / Ντάνι Βέργου

Με την ίδια ιλιγγιώδη ταχύτητα που ο νέος κορονοϊός εξαπλώνεται στον πλανήτη μολύνοντας ανθρώπους, διασπείρονται ειδήσεις και αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η ασταμάτητη ροή πληροφοριών καθιστά εξαιρετικά δύσκολο να διαχωρίσει κανείς την ήρα από το στάρι και σε μια δύσκολη ώρα, όπως είναι αυτή μιας παγκόσμιας επιδημίας, οι φήμες και η παραπληροφόρηση μπορεί να είναι επικίνδυνες

1 Μύθος: Οι μάσκες προστατεύουν από τον κορονοϊό

Είναι το σύμβολο του κορονοϊού: η χειρουργική μάσκα που όλοι είδαμε αρχικά στις οθόνες μας να τη φοράει η ηπειρωτική Κίνα –μέχρι και ο πρόεδρός της– και στη συνέχεια να την αναζητούν σε απόγνωση οι πολίτες της για να προστατευτούν από τη μόλυνση της ασθένειας, δημιουργώντας ουρές χιλιομέτρων έξω από τα φαρμακεία.

Το Αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), με αφορμή τον κορονοϊό, αμφισβήτησε δημόσια την αποτελεσματικότητα των μασκών στην προστασία από τις λοιμώξεις, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα ως κορυφαίο μέσο πρόληψης την τήρηση των κανόνων ατομικής υγιεινής. Ενα καλό και σωστό πλύσιμο των χεριών, σύμφωνα με το CDC, είναι μακράν σημαντικότερο. Το Κέντρο συστήνει τις χειρουργικές μάσκες μόνο για τα άτομα που έχουν προσβληθεί από τον ιό ή πιστεύουν ότι μπορεί να έχουν μολυνθεί, καθώς και για όσους ζουν στον ίδιο χώρο ή φροντίζουν τους αρρώστους.

Οι χειρουργικές μάσκες έχουν υπερεκτιμηθεί, επιβεβαιώνει μιλώντας στην «Εφ.Συν.» ο Αθανάσιος Τσακρής, καθηγητής Μικροβιολογίας και διευθυντής του Εργαστηρίου Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Οι περισσότεροι άνθρωποι, εξηγεί, δεν ξέρουν πώς να τις χρησιμοποιούν και ο αγώνας να αγοράσουμε χειρουργικές μάσκες μπορεί να αποκλείσει τους ανθρώπους που τις χρειάζονται περισσότερο, όπως είναι οι εργαζόμενοι στα νοσοκομεία –γιατροί, νοσηλευτές– αλλά και κάποιες ομάδες ασθενών όπως οι καρκινοπαθείς, οι ανοσοκατεσταλμένοι κ.ο.κ.

2 Μύθος: Τα παιδιά δεν κολλάνε τον νέο κορονοϊό

Ο νέος κορονοϊός μεταδίδεται και στα παιδιά. Ενήλικες και παιδιά έχουν τις ίδιες πιθανότητες να μολυνθούν, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία. Μελέτη ομάδας ερευνητών από όλο τον κόσμο, βασισμένη σε επιδημιολογικά δεδομένα του κορονοϊού της πόλης Σέντσεν της Κίνας, επιχείρησε να απαντήσει στο πιο πιεστικό ερώτημα γύρω από την επιδημία: Ποιος είναι ο ρόλος των παιδιών;

Παλιότερες μελέτες είχαν αποδείξει ότι τα παιδιά έχουν μικρότερες πιθανότητες σε σύγκριση με άλλες ηλικιακές ομάδες να νοσήσουν σοβαρά από τον νέο κορονοϊό, αλλά δεν ήταν ξεκάθαρο αν αυτό συνέβαινε επειδή δεν μολύνονταν ή επειδή πολεμούσαν πιο αποτελεσματικά τον νέο κορονοϊό.

«Τα παιδιά διατρέχουν τον ίδιο κίνδυνο λοίμωξης με τον γενικό πληθυσμό, αν και είναι λιγότερο πιθανό να εμφανίσουν σοβαρά συμπτώματα. Συνεπώς, αυτό πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στις αναλύσεις μετάδοσης και ελέγχου της νόσου», γράφει η πολυμελής ομάδα επιστημόνων του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, του Εργαστηρίου Peng Cheng στην Κίνα και του Πανεπιστημίου Johns Hopkins στις ΗΠΑ, που δημοσιεύει τη μελέτη στο Μedrxiv.

Η νέα μελέτη, υπογραμμίζει ο Ben Cowling, καθηγητής στο συνεργαζόμενο με τον ΠΟΥ Κέντρο Ελέγχου Λοιμωδών Νοσημάτων και Επιδημιολογίας της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου του Χονγκ Κονγκ, είναι η πρώτη που ξεκαθαρίζει ότι τα παιδιά είναι το ίδιο ευάλωτα απέναντι στον νέο κορονοϊό και διερωτάται αν το ότι δεν έχουν παρατηρηθεί επιδημίες στα σχολεία μπορεί να σχετίζεται με το γεγονός ότι τα συμπτώματα στα παιδιά είναι ήπια.

Την περασμένη Τρίτη η Ειδική Επιτροπή Λοιμωξιολόγων του υπουργείου Υγείας, που απαρτίζεται από κορυφαίους επιστήμονες, εισηγήθηκε στην κυβέρνηση και αποφασίστηκε το κλείσιμο των σχολείων σε αυτή την πρώιμη φάση της διασποράς της νόσου στη χώρα μας ως μέτρο πρόληψης, βάσει ακόμα ενός νέου δεδομένου: παιδιά με καθόλου ή πολύ ελαφρά συμπτώματα έχουν τεράστιο ιικό φορτίο και συμμετέχουν ενεργά στη μετάδοση για 14 μέρες και ίσως περισσότερες, όπως κατέδειξε ο Σωτήρης Τσιόδρας, επικεφαλής της επιτροπής.

3 Μύθος: Αν έχω κορονοϊό θα το καταλάβω

Οχι απαραίτητα. Ο νέος κορονοϊός έχει ευρεία γκάμα συμπτωμάτων. Τα περισσότερα μοιάζουν με συμπτώματα άλλων αναπνευστικών ασθενειών, όπως είναι η γρίπη και το κοινό κρυολόγημα, σύμφωνα με το Αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC). Ειδικότερα, τα συνήθη συμπτώματα του Covid-19 περιλαμβάνουν πυρετό, βήχα, δυσκολία στην αναπνοή και σπανιότερα ζάλη, ναυτία, εμετό και καταρροή. Στις σοβαρές της εκφράσεις η ασθένεια μπορεί να προχωρήσει σε νόσο που μοιάζει με σοβαρή πνευμονία, ενώ στα πρώτα στάδια τα μολυσμένα με τον ιό άτομα μπορεί να είναι εντελώς ασυμπτωματικά, δηλαδή να μην εμφανίζουν κανένα απολύτως σύμπτωμα.

«Το μόνο μέτρο που θα βοηθήσει σε αυτή την επιδημία είναι με το παραμικρό σύμπτωμα, παραμονή στο σπίτι», τόνισε πρόσφατα ο Σ. Τσιόδρας και έκανε λόγο για μια «φοβερή επιδημία» που «περνάει κάτω από τη μύτη μας». «Δεν αλλάζει ότι είναι ήπια ως γρίπη στη συντριπτική της έκφραση, αλλά από την άποψη ότι δίνει πολλές ευκαιρίες μετάδοσης σε ένα χρονικό διάστημα από τη στιγμή που μολύνεσαι, με αποτέλεσμα να είναι πάρα πολύ δύσκολο να την ελέγξεις».

Γι’ αυτό λαμβάνονται, όπως εξήγησε, προληπτικά μέτρα, πιο αυστηρά από εκείνα που απαιτούνται και σε σύγκριση με άλλες χώρες. «Στόχος μας σταθερός απέναντι στον νέο κορονοϊό, υπογράμμισε, είναι η καθυστέρηση της διασποράς της νόσου στην κοινότητα όσο το δυνατόν περισσότερο, ώστε να μειωθούν οι επιπτώσεις σε όλο τον πληθυσμό, αλλά ιδιαίτερα στις ευπαθείς ομάδες».

4 Μύθος: Τα αντισηπτικά θα μας σώσουν

Μπορεί. Τα αντισηπτικά αλκοολούχα διαλύματα με περιεκτικότητα οινοπνεύματος μεγαλύτερη του 60% είναι αποτελεσματικά στην εξουδετέρωση ιών όπως είναι ο κορονοϊός. Αλλά κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα ότι θα κάνουν το ίδιο και στην περίπτωση του σύγχρονου κορονοϊού.

Το πλύσιμο των χεριών με νερό και απλό σαπούνι -το αντιβακτηριδιακό δεν φαίνεται να προσθέτει στην προστασία- παραμένει η πρώτη επιλογή στην πρόληψη, λένε οι ειδικοί. Τα αντισηπτικά τζελ, σύμφωνα με το CDC, είναι μια καλή λύση όταν δεν έχουμε πρόσβαση σε νερό και σαπούνι ή για τα παιδιά που δεν έχουν κατακτήσει τη δεξιότητα του κινητικού συντονισμού ώστε να πλένουν σχολαστικά τα χέρια τους σύμφωνα με τις σχετικές οδηγίες του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας, τρίβοντας και τις δύο πλευρές και ανάμεσα στα δάχτυλα και τους αντίχειρες για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα. Αλλά το πλύσιμο των χεριών με νερό και σαπούνι παραμένει κρίσιμο και μακράν το αποτελεσματικότερο μέτρο στην προστασία από τον νέο κορονοϊό.

5 Μύθος: Φάτε σκόρδο, πιείτε νερό κάθε 15 λεπτά, κάντε μπάνιο και πιείτε ζεστό νερό, δημιουργήστε απόθεμα βιταμίνης C, πάρτε εχινάκια, ψευδάργυρο και πιείτε πράσινο τσάι

Το σκόρδο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, είναι μια υγιεινή τροφή που μπορεί να έχει κάποιες αντιμικροβιακές ιδιότητες. Ωστόσο δεν υπάρχουν ενδείξεις από την επιδημία του Covid-19 ότι η κατανάλωση σκόρδου προστατεύει τον άνθρωπο από τον νέο κορονοϊό.

Μπορεί να μπείτε στον πειρασμό να δημιουργήσετε, φυσικά με το αζημίωτο, απόθεμα συμπληρωμάτων διατροφής που περιέχουν μέταλλα, ιχνοστοιχεία και βιταμίνες και υποτίθεται βοηθούν το ανοσοποιητικό σύστημα, αλλά η αποτελεσματικότητά τους είναι μια διαχρονική πλάνη. Αν ωφεληθείτε, θα είναι σε πολύ μικρό βαθμό, σύμφωνα με δεκάδες μελέτες, ενώ σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να γίνεται κατάχρηση. Μια ισορροπημένη διατροφή, πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, χάρη στα πολύτιμα αντιοξειδωτικά τους, θωρακίζει σε σημαντικό βαθμό τον οργανισμό μας απέναντι στον νέο κορονοϊό, κάτι που ισχύει και για την εποχική γρίπη, εξηγεί ο Αθ. Τσακρής.

Η συχνή κατάποση νερού που, σύμφωνα με ανάρτηση στο facebook, η οποία αποδίδεται σε Ιάπωνα γιατρό, ξεπλένει οποιονδήποτε ιό από τον οργανισμό που μπορεί να έχει εισαχθεί από το στόμα, δεν τεκμηριώνεται επιστημονικά. Δεν υπάρχει βιολογικός μηχανισμός που μπορεί να υποστηρίξει την ιδέα ότι ένας ιός του αναπνευστικού συστήματος πίνοντας νερό οδηγείται στο στομάχι και σκοτώνεται. Ο κορονοϊός εισέρχεται στον οργανισμό μέσω της αναπνευστικής οδού όταν αναπνέουμε. Σε κάθε περίπτωση το να παραμένει κανείς ενυδατωμένος είναι μια καλή ιατρική συμβουλή.

Το πλύσιμο των σεντονιών και των πετσετών στους 60 βαθμούς είναι γενικά μια καλή ιδέα αφού σκοτώνει τους ιούς στο ύφασμα. Αλλά το ζεστό μπάνιο -όχι τόσο γιατί δεν αντέχεται- ή το ζεστό νερό δεν αλλάζει κάτι στη θερμοκρασία του σώματός μας που παραμένει σταθερή, εκτός αν κάποιος είναι ήδη άρρωστος.

Καθημερινή / Συνέντευξη στην Τασούλα Επτακοίλη

Και το όνομα αυτού: Η3Ν2. Αυτό το στέλεχος της γρίπης μας απασχολεί φέτος. Η περσινή χρονιά δεν ήταν καλή. Καταγράφηκε μεγάλη νοσηρότητα, με εκατοντάδες βαριά περιστατικά και θανάτους. «Η γρίπη αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας που κάθε χρόνο με μικρότερη ή μεγαλύτερη ένταση θα μας απασχολεί», τονίζει ο Αθανάσιος Τσακρής, καθηγητής Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Και λύνει όλες τις απορίες μας ώστε να μπορέσουμε να την… αποκωδικοποιήσουμε και να δράσουμε προληπτικά.

Γρίπη ή ίωση;

Και η γρίπη ίωση είναι. Απλώς έχει πολύ πιο… θορυβώδη, βαριά συμπτωματολογία. Προκαλεί πιο σοβαρή λοίμωξη, με υψηλό πυρετό, πόνους στις αρθρώσεις, μυαλγίες, πονοκέφαλο και πολύ έντονη καταβολή. Αντιθέτως, οι απλές ιώσεις που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα εκδηλώνονται με καταρροή, πονόλαιμο και χαμηλό πυρετό, χωρίς ιδιαίτερη κακουχία. Τέλος, σημαντική διαφορά είναι ότι επιπλοκές όπως η πνευμονία είναι πιο πολύ συχνές σε περιπτώσεις γρίπης παρά σε άλλες ιώσεις.

Ο βασικός λόγος της διασποράς της γρίπης;

Οι συνεχείς μεταλλάξεις του ιού… αλλά και η δική μας αμέλεια. Η γρίπη μεταδίδεται από άτομο σε άτομο μέσω των αναπνευστικών εκκρίσεων (με βήχα ή φτάρνισμα), είτε άμεσα είτε μέσω επαφής με κάποια μολυσμένη επιφάνεια (όπου μπορεί να επιβιώσει μέχρι και 8 ώρες!). Η περίοδος επώασής της είναι 1-4 ημέρες. Οι ενήλικοι μπορεί να μεταδίδουν τον ιό από μία ημέρα πριν από την έναρξη των συμπτωμάτων μέχρι και πέντε ημέρες μετά – τα παιδιά για περισσότερες από 10 ημέρες. Το ιικό φορτίο τις μέρες που έχουμε τα συμπτώματα είναι πολύ μεγαλύτερο. Αλλά και στην ανάρρωση μπορεί να μεταδοθεί ο ιός.

Υπάρχει, λοιπόν, κοινωνική ευθύνη στη γρίπη;

Φυσικά. Αν εμφανίσουμε συμπτώματα γρίπης, πρέπει να παραμείνουμε στο σπίτι τουλάχιστον για μερικές μέρες, για να μη μεταδώσουμε τον ιό στα άτομα με τα οποία ερχόμαστε σε επαφή στον επαγγελματικό μας χώρο ή αλλού. Ειδικά αν αυτά ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες.

Ποιοι είναι πιο ευάλωτοι;

Ατομα με χρόνια καρδιαγγειακά, αναπνευστικά και νευρολογικά νοσήματα, με μεταβολικές διαταραχές, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, με χρόνιες νεφρικές ή ηπατικές νόσους ή ανοσοκαταστολή. Αν προσβληθούν, μπορεί να εμφανίσουν ταχεία επιδείνωση της λοίμωξης και σοβαρές επιπλοκές, γιατί για έναν πάσχοντα από οποιοδήποτε χρόνιο πρόβλημα υγείας η γρίπη είναι απειλητική από το πρώτο κιόλας σύμπτωμα. Επίσης, η παχυσαρκία, το κάπνισμα, το στρες και η κακή διατροφή είναι παράγοντες που ευθύνονται για τη μειωμένη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και μας κάνουν πιο ευάλωτους απέναντι στον ιό της γρίπης.

Γιατί πρέπει να εμβολιαστούμε;

Γιατί το εμβόλιο συμβάλλει στο να μην προσβληθούμε ή, τουλάχιστον, στο να είναι τα συμπτώματα πιο ήπια αν νοσήσουμε. Επίσης, για να μη μεταφέρουμε τον ιό, ιδιαίτερα αν ερχόμαστε σε επαφή με ευπαθείς πληθυσμιακές ομάδες. Και μολονότι προστασία σε βαθμό 100% δεν μας παρέχει, αν εμβολιαστεί μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, δημιουργείται αυτό που λέμε «ανοσιακό τείχος», το οποίο περιορίζει δραστικά την εξάπλωση του ιού.

Υπάρχουν επιπλοκές από το εμβόλιο;

Οτιδήποτε πάρει κανείς ενδεχομένως να έχει κάποια παρενέργεια, ακόμα και ένα απλό παυσίπονο. Το εμβόλιο της γρίπης θεωρείται από τα πιο ακίνδυνα. Αν έχει ένα μειονέκτημα, αυτό είναι η σχετικά χαμηλή αποτελεσματικότητά του: γύρω στο 60% (ή και χαμηλότερη στις μεγαλύτερες ηλικίες). Και αυτό γιατί ο ιός της γρίπης είναι ιδιαίτερος, με γενετική δομή που συνεχώς αλλάζει μορφή, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε πάντα να αποκτήσουμε επαρκή ανοσία.

Πότε να εμβολιαστεί κανείς;

Οποτε αισθανθεί έτοιμος. Φτάνει να θυμάται πως μετά τον εμβολιασμό χρειάζονται δύο εβδομάδες μέχρι να αναπτύξουμε τα αντισώματα και πως η εποχική γρίπη συνήθως ξεκινά στα μέσα Δεκεμβρίου.

Τα παιδιά πρέπει να εμβολιάζονται;

Τα παιδιά περνούν πολλές ώρες καθημερινά σε κλειστό περιβάλλον, προσέχουν λιγότερο, βάζουν τα χέρια τους στο στόμα, είναι πιο ευάλωτα. Αλλά το εμβόλιο επιβάλλεται μόνο αν έχουν προδιάθεση για σοβαρή λοίμωξη: αναπνευστικά, μεταβολικά νοσήματα, ανοσοανεπάρκειες ή νεφρική νόσο. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις οι γονείς, μαζί με τον παιδίατρό τους, θα κρίνουν αν είναι αναγκαίο ή όχι.

Εκτός από το εμβόλιο, ποια άλλα μέτρα πρόληψης πρέπει να πάρουμε;

Η ατομική υγιεινή είναι πολύ σημαντική. Πρέπει να αποφεύγουμε τον συγχρωτισμό σε κλειστούς χώρους με άτομα που εμφανίζουν συμπτώματα λοίμωξης στο αναπνευστικό και να πλένουμε συχνά τα χέρια μας με σαπούνι και νερό ή να χρησιμοποιούμε αλκοολούχα αντισηπτικά διαλύματα, γιατί σε πολλές περιπτώσεις εμείς οι ίδιοι εισάγουμε τον ιό με τα χέρια στο στόμα και στη μύτη. Με αυτόν το τρόπο τον εμβολιάζουμε κατευθείαν στον αναπνευστικό βλεννογόνο. Επίσης, μια διατροφή ισορροπημένη, πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, με τα πολύτιμα αντιοξειδωτικά τους, θωρακίζει σε σημαντικό βαθμό τον οργανισμό μας.

Τι κάνουμε αν αρρωστήσουμε;

Οι ιώσεις στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ελαφριάς μορφής και τα συμπτώματα βελτιώνονται έπειτα από λίγες μέρες χωρίς θεραπεία. Αν τα συμπτώματα είναι ενοχλητικά (συνάχι, πονόλαιμος, βήχας), μπορούμε να πάρουμε παυσίπονα ή αποσυμφορητικά μύτης. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να γνωρίζουμε ότι τα αντιβιοτικά δεν έχουν καμία δράση στις ιώσεις. Είναι λοιπόν εσφαλμένο –και μη αποτελεσματικό, εν τέλει– να τα παίρνουμε μόνοι μας για να αντιμετωπίσουμε τη γρίπη. Επιβάλλεται να συμβουλευτούμε τον γιατρό μας, ο οποίος θα μας συστήσει την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή και μπορεί να αποφασίσει τη χορήγηση αντιικής θεραπείας. Η γρίπη, ιδιαίτερα στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, απαιτεί ειδική, γρήγορη και αξιόπιστη διάγνωση, αφού μερικές φορές συνοδεύεται από σοβαρές κλινικές επιπλοκές.

ΓΕΥΜΑ ΜΕ ΤΗΝ Κ / Τασούλα Επτακοίλη

Στο Clap, το εστιατόριο του Ιδρύματος «Μιχάλης Κακογιάννης», ο Αντώνης, ο ευγενέστατος σερβιτόρος, μας φέρνει κρασί – αρωματική Μαλαγουζιά. Πριν αγγίξω το ποτήρι, βγάζω από την τσάντα μου ένα μπουκαλάκι με αλκοολούχο αντισηπτικό σε μορφή τζελ και καθαρίζω τα χέρια μου. «Είναι σωστή κίνηση; Ή μήπως ψευδαίσθηση προστασίας;» ρωτώ τον Αθανάσιο Τσακρή. «Καθόλου ψευδαίσθηση. Οι περισσότερες αναπνευστικές λοιμώξεις αλλά και ιογενείς λοιμώξεις του γαστρεντερικού μεταδίδονται με τα χέρια. Οπως άλλωστε και η γρίπη».

Στα βαθιά πέσαμε. Πριν από το πρώτο τσούγκρισμα. Αλλά είναι αναπόφευκτο. Εχω πολλές απορίες και απέναντί μου βρίσκεται ο άνθρωπος που θα τις λύσει με τον πιο έγκυρο τρόπο. Ο Αθανάσιος Τσακρής είναι καθηγητής Μικροβιολογίας, διευθυντής του Εργαστηρίου Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Η εμπειρία του σε θέματα δημόσιας υγείας είναι τεράστια.

Και αφορμή για τη συνάντησή μας είναι η γρίπη, που φέτος είναι πιο… δημόσια από ποτέ. Ιδιαίτερα αυτές τις μέρες, που η δραστηριότητά της βρίσκεται στην κορύφωσή της. Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, οι νεκροί ξεπέρασαν τους 110, ένας γιατρός μόλις 30 ετών συγκαταλέγεται στα τελευταία θύματα. Τι συμβαίνει, λοιπόν;

Στα τυφλά

«Είναι αλήθεια πως αυτό το “κύμα” είναι πρωτόγνωρο για την Ελλάδα. Κι αυτό είναι εμφανές, αν και το σύστημα Sentinel (Παρατηρητών Νοσηρότητας στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας) δεν λειτούργησε φέτος για λόγους οικονομικούς. Εμμεσα προσπαθούμε να βγάλουμε άκρη για το τι ακριβώς συμβαίνει από τα δείγματα που έρχονται στα κέντρα αναφοράς. Και είναι πάρα πολλά. Οκτώ στα δέκα είναι θετικά» λέει ο κ. Τσακρής. «Ο άλλος αδιάψευστος μάρτυς είναι αυτό που συμβαίνει στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Τα περιστατικά που έχουν ανάγκη νοσηλείας σε ΜΕΘ ήδη έχουν ξεπεράσει φέτος τον συνολικό αριθμό του περσινού όπως και του προπέρσινου ενδημικού κύματος. Ο τύπος γρίπης Η1Ν1, που επικρατεί, παρουσιάζει μεγάλη μεταδοτικότητα».

– Επιστημονικά, ποια είναι η εξήγηση γι’ αυτό;

– Είναι πολλά τα ερωτήματα που ακόμα δεν έχουν απαντηθεί πλήρως από την επιστημονική κοινότητα διεθνώς, όχι μόνο στην Ελλάδα. Ενας λόγος είναι σίγουρα τα χαμηλά ποσοστά εμβολιασμών στους νέους ενήλικες (30-50 ετών), τους οποίους ο H1N1 «χτυπάει» σε μεγάλο ποσοστό. Αν κάποιοι εμβολιάζονται στη χώρα μας, είναι οι ηλικιωμένοι, που ανησυχούν περισσότερο.

– Αναφερθήκατε στην προτίμηση που δείχνει η γρίπη στους νέους. Πώς καταγράφεται;

– Μεγάλο ποσοστό όσων νοσούν είναι 30 έως 50 ετών και έτσι ο μέσος όρος ηλικίας των νοσηλευθέντων στις ΜΕΘ είναι μόλις τα 53 έτη, αντί για τα 65-70 που ήταν ώς τώρα. Αρκετοί από αυτούς ήταν άνθρωποι, οι οποίοι πρόσεχαν τη διατροφή τους, γυμνάζονταν, χωρίς περιττά κιλά (η παχυσαρκία σχετίζεται με τον Η1Ν1), ούτε κάπνιζαν. Περίπου στο 30% όσων έχουν μπει στην εντατική λόγω γρίπης φέτος δεν υπήρχαν προδιαθεσικοί παράγοντες για δυσμενείς επιπλοκές. Κι από αυτούς ελάχιστοι έχουν εμβολιαστεί.

Οχι μόνο τα παιδιά

– Τι συμβαίνει, τελικά, με τους εμβολιασμούς; Πού αποδίδετε τα χαμηλά ποσοστά και τη γενικότερη καχυποψία;

– Σε μια επικίνδυνη ιδεοληψία, από τις πολλές που ταλανίζουν τη χώρα. Αρκετοί πιστεύουν πως τα εμβόλια αφορούν μόνο την παιδική ηλικία και μετά ξεμπερδεύεις. Κάποιοι γονείς, μάλιστα, δεν πηγαίνουν τα παιδιά τους στον γιατρό ούτε για τις αναμνηστικές δόσεις. Και, φυσικά, υπάρχουν οι πολύ δημοφιλείς στην Ελλάδα θεωρίες συνωμοσίας: ότι όλα γίνονται για να πουλήσουν οι φαρμακοβιομηχανίες…

– Τα παιδιά πρέπει να εμβολιάζονται;

– Τα παιδιά περνούν πολλές ώρες καθημερινά σε κλειστό περιβάλλον, προσέχουν λιγότερο, βάζουν τα χέρια τους στο στόμα, είναι πιο ευάλωτα. Αλλά το εμβόλιο επιβάλλεται μόνο αν έχουν προδιάθεση για σοβαρή λοίμωξη: αναπνευστικά, μεταβολικά νοσήματα, ανοσοανεπάρκειες ή νεφρική νόσο.

– Πόσο μας προστατεύει το εμβόλιο;

– Σε ποσοστό κάτω από 70%. Ας είμαστε ειλικρινείς: 100% προστασία δεν υπάρχει. Αλλά αν εμβολιαστεί μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, δημιουργείται αυτό που λέμε «ανοσιακό τείχος», το οποίο περιορίζει δραστικά την εξάπλωση του ιού.

– Εσείς εμβολιάζεστε;

– Φυσικά!

Ο Η1Ν1 θα μας ταλαιπωρήσει και όλο τον μήνα Μάρτιο

Οι απορίες μου δεν έχουν λυθεί ακόμα. Οχι όλες. Θέλω, για παράδειγμα, να διευκρινίσουμε τι είναι ίωση και τι γρίπη. «Και η γρίπη ίωση είναι. Απλώς ο ιός της γρίπης είναι ιδιαίτερος, με γενετική δομή που συνεχώς αλλάζει μορφή κι έτσι δεν μπορούμε να αποκτήσουμε επαρκή ανοσία. Επιπλέον προκαλεί πιο σοβαρή λοίμωξη, με υψηλό πυρετό και πολύ έντονη κακουχία. Αντιθέτως, οι απλές ιώσεις που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα, εκδηλώνονται με καταρροή και χαμηλό πυρετό, χωρίς κακουχία» εξηγεί ο καθηγητής. «Κι ας θυμόμαστε ότι ο βασικός λόγος της διασποράς της είναι η δική μας αμέλεια». Πράγματι, η γρίπη μεταδίδεται από άτομο σε άτομο μέσω των αναπνευστικών εκκρίσεων (με βήχα ή φτάρνισμα), είτε άμεσα είτε μέσω επαφής με κάποια μολυσμένη επιφάνεια. Η περίοδος επώασής της είναι 1-4 ημέρες. Οι ενήλικες μπορεί να μεταδίδουν τον ιό, από μία ημέρα πριν από την έναρξη των συμπτωμάτων μέχρι και πέντε ημέρες μετά – τα παιδιά για περισσότερες από 10 ημέρες. «Το ιικό φορτίο τις μέρες που έχουμε τα συμπτώματα είναι πολύ μεγαλύτερο. Αλλά και στην ανάρρωση μπορεί να μεταδοθεί ο ιός. Ολοι τα γνωρίζουμε λίγο-πολύ αυτά, αλλά δυστυχώς δεν λειτουργούμε υπεύθυνα. Πόσοι μένουμε στο σπίτι μόλις εκδηλωθούν τα πρώτα συμπτώματα; Ελάχιστοι…» τονίζει ο κ. Τσακρής.

Στην κουβέντα έρχεται ξανά το θέμα της καχυποψίας. «Ακόμα και τις καμπάνιες ενημέρωσης οι Ελληνες τις βλέπουμε με καχυποψία. Το “pre-active”, το να δρούμε προληπτικά, το αγνοούμε. Σε άλλες χώρες, όπου υπάρχει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη, δεν περιμένουν να φουντώσει η γρίπη για να εμβολιαστούν. Εδώ, μόνο αν ακούσουμε για θανάτους τρέχουμε αλαφιασμένοι…». Παίζει και η κρίση τον ρόλο της; «Οπωσδήποτε.

Φέτος, λόγω οικονομικών συνθηκών, οι καμπάνιες ενημέρωσης ήταν πολύ περιορισμένες. Αλλη μια ιδεοληψία. Πρέπει να συνειδητοποιήσει το υπουργείο Υγείας ότι το κόστος για το ΕΣΥ και τα ασφαλιστικά Ταμεία από μια τέτοια επέλαση της γρίπης είναι κατά πολύ μεγαλύτερο του κόστους μιας σωστής ενημέρωσης».

– Και πόσο ακόμα θα πρέπει να ανησυχούμε για τον Η1Ν1;

– Εχουμε αρκετές εβδομάδες μπροστά μας. Δυστυχώς, δεν έχει ακόμα κλείσει τον κύκλο της αυτή η γρίπη. Θα μας ταλαιπωρήσει και όλο τον Μάρτιο.

Κι αν δεν εμβολιαστούμε, τι να κάνουμε για να την κρατήσουμε μακριά μας; «Το βασικό πρόβλημα είναι ότι σε πολλές περιπτώσεις εμείς οι ίδιοι εισάγουμε τον ιό με τα χέρια στο στόμα και στη μύτη. Με αυτόν το τρόπο τον εμβολιάζουμε κατευθείαν στον αναπνευστικό βλεννογόνο».

Tο καλό και το κακό σενάριο για την εξάπλωση του ιού Ζίκα

Δεν υπάρχει όμως μόνο ο Η1Ν1. Τους τελευταίους μήνες στη ζωή μας έχει μπει και ο Ζίκα, ο επικίνδυνος ιός με ξενιστή το κουνούπι, που αυτή την περίοδο «θερίζει» στη Βραζιλία και την Κολομβία. Σύμφωνα με υπολογισμούς, έως τα τέλη του 2016 θα έχουν προσβληθεί περισσότερα από τέσσερα εκατομμύρια άτομα. «Από τα τέλη της δεκαετίας του ’40 είναι γνωστός στην επιστημονική κοινότητα ο Ζίκα. Αλλά δυστυχώς κανείς δεν είχε ασχοληθεί σοβαρά μαζί του μέχρι σήμερα. Και ξαφνικά, πέρασε από την Αφρική στη Λατινική Αμερική μέσω των νησιών του Ειρηνικού, κι όλοι τρέχουν και δεν φτάνουν!» λέει ο κ. Τσακρής.

– Πόσο πρέπει να μας ανησυχεί;

– Το 80% από όσους μολύνονται δεν εμφανίζουν κανένα σύμπτωμα. Οι υπόλοιποι έχουν πυρετό, εξάνθημα, επιπεφυκίτιδα – συμπτώματα που περνούν σε περίπου μία εβδομάδα. Ο ιός συσχετίζεται επίσης με την αύξηση των περιστατικών του συνδρόμου Guillain-Barre.

– Τι συμβαίνει όταν προσβάλλει εγκύους; Ολα αυτά που ακούμε για μικροκεφαλίαση;

– Στη Βραζιλία φέτος έχουν καταγραφεί 4.000 περιστατικά, ενώ τα προηγούμενα χρόνια αυτά δεν ξεπερνούσαν τα 150-200. Δεν είναι εύκολο να γνωρίζουμε πόσο αντιστοιχεί στην πραγματικότητα αυτός ο αριθμός ή είναι υπερβολικός. Δεν αποκλείεται ο Ζίκα να σχετίζεται επίσης με χιλιάδες άλλα περιστατικά διανοητικής καθυστέρησης, νευρολογικών διαταραχών, διαταραχών οράσεως και άλλων συγγενών ανωμαλιών, που μπορεί να εμφανιστούν αργότερα, στην παιδική ηλικία.

– Και πώς αντιδρά η ιατρική επιστήμη;

– Προσπαθεί να φτιάξει εμβόλιο, αλλά γι’ αυτό απαιτούνται τουλάχιστον δύο χρόνια.

– Στην Ελλάδα μάς αφορά ο Ζίκα;

– Το καλό σενάριο είναι να ακολουθήσει την πορεία του Δάγκειου πυρετού. Μοιάζουν, άλλωστε, τα προφίλ τους. Να παραμείνει δηλαδή μια λοίμωξη που θα μεταδίδεται μόνο στις τροπικές χώρες.

– Και το κακό σενάριο;

– Ο Ζίκα είναι ένας ιός που δεν γνωρίζουμε καλά και μεταδίδεται με τρομακτική ταχύτητα. Δεν αποκλείεται να μην περιοριστεί στα τροπικά κλίματα αλλά να εμφανισθεί και σε χώρες με κλίμα εύκρατο αλλά… τροπικίζον λόγω της ραγδαίας κλιματικής αλλαγής, όπως η Ισπανία, η Ιταλία, η Ελλάδα. Σε αυτή την περίπτωση, αν δεν ληφθούν μέτρα, αν δεν γίνουν εγκαίρως ψεκασμοί για τα κουνούπια (μια ακόμα παρενέργεια της κρίσης), αν μας βρει ανοχύρωτους το καλοκαίρι, υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο εξάπλωσης, αφού το κουνούπι που μεταφέρει τον ιό στον άνθρωπο υπάρχει στη χώρα μας. Επιπλέον, δεν υπάρχει ανοσία στον πληθυσμό μας.

Τα ριζότι μας έχουν φτάσει. Κι έχοντας μάθει όλα όσα ήθελα για τους ιούς, έχω ανάγκη να γνωρίσω καλύτερα τον άνθρωπο που βρίσκεται απέναντί μου. Με έκπληξη μαθαίνω ότι ο Αθανάσιος Τσακρής, που κατάγεται από τα Καστέλλια Φωκίδας (ένα χωριό στις υπώρειες της Γκιώνας και της Οίτης, δίπλα στη Γραβιά), είναι τέταρτης γενιάς γιατρός. Ο προπάππος και ο παππούς του παθολόγοι, ο πατέρας του ωτορινολαρυγγολόγος. Και υπάρχει και συνέχεια: γιατροί στην πλειονότητά τους οι θείοι και τα ξαδέλφια του, όπως και τα αδέλφια του. Σωστή δυναστεία! Κάθε οικογενειακή σύναξη θα μοιάζει με ιατρικό συνέδριο. «Χτύπησε κανένας… ιός τη Φωκίδα;», τον ρωτώ. Γελάει. Δεν σκέφτηκε ποτέ να ασχοληθεί με κάτι άλλο; Η πίεση του οικογενειακού περιβάλλοντος τον οδήγησε στην Ιατρική; «Η παράδοση, θα έλεγα. Και, φυσικά, οι τόσο έντονες επιρροές. Οταν ήμουν μικρός, διάβαζα για το σχολείο και δίπλα ο πατέρας μου εξέταζε ασθενείς. Ηταν αυτονόητο ότι θα ακολουθούσα τον ίδιο δρόμο».

Οι σημερινοί φοιτητές

Από τη θέση του δασκάλου, πώς βλέπει το επίπεδο των φοιτητών του; «Η σημερινή “φουρνιά” είναι καλύτερη από την προηγούμενη. Ερχονται ανελλιπώς στα μαθήματα (πριν από μια δεκαετία δεν το έβλεπες αυτό), διαβάζουν περισσότερο. Πιστεύω ότι τους έχει επηρεάσει η κρίση και προετοιμάζονται για να ξενιτευτούν. Ξέρουν πως πρέπει να έχουν πολλά εφόδια για να αντιμετωπίσουν τον σκληρό ανταγωνισμό στις χώρες του εξωτερικού όπου πιθανότατα θα βρεθούν. Είναι κρίμα να βλέπεις τόσα αξιόλογα παιδιά χωρίς μέλλον. Τι να τους πεις; Τι να τους υποσχεθείς; Καριέρα στο πανεπιστήμιο; Ερευνητική θέση; Οι δυνατότητες είναι πολύ περιορισμένες… Φτιάχνουμε εξαιρετικούς γιατρούς, πληρώνει το ελληνικό κράτος για να τους σπουδάσει, κι έπειτα τους διώχνει, για να ωφεληθούν από την αξία τους άλλες χώρες».
«Και τι θα μπορούσε να γίνει σε μια Ελλάδα χρεοκοπημένη και με πάρα πολλούς γιατρούς;» κάνω τον συνήγορο του διαβόλου. «Εχετε δίκιο. Αλλά αυτό δεν αρκεί να το συζητάμε. Πρέπει να το συνειδητοποιήσουν όσοι παίρνουν τις αποφάσεις. Γιατί χρειαζόμαστε τόσο πολλές ιατρικές σχολές; Εχουμε εφτά. Και βγάζουν στρατιές ανέργων». Δεν μιλάει εκ του ασφαλούς. Τις ίδιες δυσκολίες θα αντιμετωπίσουν και τα δικά του παιδιά. Τι τα συμβουλεύει; «Να αγωνιστούν ώστε να δυναμώσουν, να μπορούν να σταθούν μόνοι στα πόδια τους. Στην επιστήμη και στη ζωή τους».

Η συνάντηση

Γευματίσαμε στο Clap, στο εστιατόριο του Ιδρύματος «Μιχάλης Κακογιάννης», όπου το μενού είναι εμπνευσμένο από τις τέχνες, με έμφαση στον κινηματογράφο. Μοιραστήκαμε μια πράσινη σαλάτα «Μόνικα Μπελούτσι» (με πέστο λιαστής ντομάτας και γκοργκοντζόλα) και φτερούγες κοτόπουλου «Ερθα Κιτ», με σπιτική σάλτσα. Για κυρίως πιάτα επιλέξαμε ριζότο: «Μιχάλης Κακογιάννης» με κρόκο Κοζάνης και «Φόρεστ Γκαμπ» με γαρίδες και ξύγαλο Σητείας. Ηταν όλα νοστιμότατα. Ηπιαμε Μαλαγουζιά. Ο λογαριασμός, 40 ευρώ.

Oι σταθμοί του

1962
Γεννιέται στην Αθήνα.

1985
Πτυχίο Ιατρικής από την Ιατρική Σχολή Αθηνών.

1986
Μεταπτυχιακό στη Δημόσια Υγεία από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας.

1990
Ολοκληρώνει την εκπαίδευσή του στη Μικροβιολογία στο North Middlesex Hospital και στο Central Public Health Laboratory του Λονδίνου.

1994
Διδακτορικό στην Κλινική Μικροβιολογία στο London School of Hygiene and Tropical Medicine.

2002
Visiting Professor στο Beth Israel Deaconess Medical Center, Harvard Medical School της Βοστώνης.

2006
Καθηγητής Μικροβιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

2008
Διευθυντής του Εργαστηρίου Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μέγας Αρχων Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και Αφρικής.

2015
Μέλος της Επιστημονικής Συμβουλευτικής Επιτροπής της Ε.Ε. για την έρευνα στην Αντιμικροβιακή Αντοχή και τον Ελεγχο των Λοιμώξεων.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 21.02.2016

ΓΕΥΜΑ ΜΕ ΤΗΝ Κ / Τασούλα Επτακοίλη